Smartsediment
Smartsediment was een samenwerking tussen Nederlandse en Vlaamse partijen met als doel het evenwicht te herstellen tussen biodiversiteit, bodem en andere functies in de Scheldedelta door middel van slim sedimentgebruik. Dit is hard nodig, want de natuur in de Oosterschelde, de Westerschelde, de Boven-, Beneden- en Zeeschelde staat sterk onder druk.
Over ons
De delta van de Schelde kent een economisch sterke ontwikkeling met onder andere Antwerpen als wereldhaven. Het Schelde-estuarium en de Oosterschelde is beschermd als Natura2000 gebied en vormt een uniek natuurgebied voor de grensregio. Deze verschillende ‘zeearmen’ kunnen niet los van elkaar gezien worden en ze leveren een waaier aan waardevolle ecosystemen en biodiversiteit. Helaas staan beide zeearmen de laatste jaren sterk onder druk. Met behulp van Europese subsidie werken we aan verschillende projecten om daar verandering in te brengen. Met de twee grootste uitvoeringsprojecten zijn belangrijke stappen gezet:
Roggenplaat
De Roggenplaatsuppletie is afgerond. Direct na de aanleg van de suppletie is gestart met de monitoring op de plaat zelf en op de mosselpercelen rond de plaat om de ecologische en morfologische ontwikkelingen van de suppletie te kunnen volgen. Dit gebeurt aan de hand van bodemmonsters, hoogtemetingen en vogeltellingen volgens een vooropgesteld monitoringsplan. Er is in 2019 totaal 211 ha intergetijdengebied gesuppleerd. Daarmee is het aandeel meer dan 50% droogvallend gebied van het 2000 ha grote roggeplaat/Neeltje Jans complex toegenomen met 20%, wat de bedreigde steltlopers en zeehonden 25 jaar lang een toename van foerageer-, en rusttijd biedt.
Infographic Zandsuppletie Roggenplaat
Fort St. Filips
In 2019 werd gestart met de aanleg van een getijdendam in de Schelde bij het voormalig Fort St. Filips. De dam werd loodrecht op de stroomrichting van de Schelde geplaatst om de stroming van het water plaatselijk af te remmen. Op die manier kan er een zone van 20 hectare aan waardevolle getijdennatuur ontstaan: slikken en schorren, die door de dam minder kans lopen om weggespoeld te worden door de Schelde. De dam werd opgebouwd uit baggerspecie (sediment) uit de Schelde. Door het sediment af te graven en te gebruiken voor de aanleg van de dam, wordt de Scheldeoever zachter en vermindert de sterke getijdenwerking lokaal. De plaatsing werd afgerond eind november 2020 en zal in de loop van de werken verder worden aangevuld en geprofileerd met de historische sedimentzanden aan Fort Filip tot een estuariën gebied met een natuurlijke gradiënt tussen het subtidaal op de plaat van de parel voor het Fort en de slikken en schorren ter hoogte van het Fort Filip. Hierbij werd 236.000 m³ historische baggerzanden gebruikt en zal er nog eens 164.000 m³ hergebruikt worden om achter de dam de slikken en schorren te creëren. In totaal zal 18,2ha nieuwe getijdennatuur aangelegd zijn en opgevolgd worden door monitoring.
Ecosysteemdiensttool
De Oosterschelde en de Westerschelde leveren ecosysteemdiensten. Slim gebruik van sediment heeft gevolgen voor de voedselvoorziening en de zuivering van afvalwater. Ook de veiligheid van de rivieren kan wijzigen door ‘smartsediment’; slim gebruik maken van zand en slib kan dijken verstevigen. Om te weten hoe natuurontwikkeling, dus ook sedimentbeheer de ecosysteemdiensten beïnvloedt, is een Ecosysteemdienst-tool ontwikkeld. Tot nu toe was niet goed bekend welk effect sedimentbeheer heeft op ecosysteemdiensten. Door kennis hierover wordt het duidelijker welke voordelen natuurontwikkeling heeft voor de mens. De ESD-tool is beschikbaar en hier te downloaden.
Proefstorting Suikerplaat
Maritieme Toegang voert het baggerwerk uit dat nodig is om de maritieme vaargeul in de Schelde te onderhouden. Daarbij wordt jaarlijkse zo’n 10 miljoen m³ zand verplaatst in de Westerschelde naar een aantal afgebakende stortlocaties. Met de proefstorting bij de Suikerplaat heeft Maritieme Toegang een nieuwe stortlocatie voor zandige baggerspecie uitgeprobeerd. Uit de ecologische monitoring (uitgevoerd als onderdeel van Smartsediment) bleek dat de geselecteerde locatie voor aanvang van de proefstorting al ecologisch waardevol was. De proefstorting is daarom uitgevoerd op een locatie die iets verder (ca. 100 m) van de Suikerplaat gelegen is en waar het wel nog mogelijk was om bijkomend waardevol gebied te creëren.
Monitoring stortlocaties Beneden-Zeeschelde
In 2017 heeft Maritieme Toegang 2 nieuwe stortlocaties in gebruik genomen in de Beneden-Zeeschelde voor het terugstorten van baggerspecie die vrijkomt bij het onderhoud van de vaargeul. De ecologische monitoring omtrent het in gebruik nemen van deze nieuwe stortlocaties is uitgevoerd als onderdeel van Smartsediment en bevestigt dat het om ecologisch arme gebieden gaat die niet beïnvloed worden door de stortingen.
Presentaties
Webinar EU oktober 2020
Scheldesymposium december 2020
Eindcongres 2020
Eindconclusie:
Finale update: oktober 2020